Wanneer u tijdens het afscheid zelf kunt vertellen over het leven van de overledene, dan is dat heel fijn. Maar als u dat niet kunt, durft of wilt, kunt u als nabestaande ook een andere bijdrage leveren. U kunt hierbij denken aan het voorlezen van een brief, het voordragen van een gedicht of het uitspreken van een dankwoord.

Of bijdragen in handelingen, waarbij valt te denken aan het aansteken van een kaars of het plaatsen van een foto op de kist. Het zijn rituelen die verbinden: u voelt, ziet, ruikt of hoort deze momenten. U hoort erbij en het geeft u kracht voor de toekomst.

Ik maak er graag samen met u een mooi geheel van, waarin een door mij voorgedragen levensverhaal wordt afgewisseld met bijdragen van nabestaanden. Maar heeft u daar geen behoefte aan of energie voor, dan kan dat natuurlijk ook.

“Ik ga zelf niet spreken, want al bij het eerste woord barst ik in tranen uit.” Voor mij een veelgehoorde opmerking. Toen ik vroeg hoe erg dat zou zijn, kon hij me dat niet vertellen. Immers, hoe mooi kan het zijn als je je verdriet mag delen? Vlak voor de afscheidsplechtigheid sprak hij me aan, dat hij zoveel steun had gehad aan de familie en vrienden in de afgelopen dagen. Hij zou ze daar zo graag voor willen bedanken. Toen ik vroeg op welk moment hij dat wilde doen, keek hij me geschrokken aan. Wat sprak hij een krachtig dankwoord, puur vanuit zijn hart. Pas bij het laatste woord liet hij z’n tranen de vrije loop.